مبحث معنی لغت و املا یکی از مباحث مهم و مفهومی درس ادبیات فارسی است که با داشتن ۶ سؤال از مجموع ۲۵ سؤال ادبیات کنکور، ۲۴ درصد سؤالات چهارگزینه‌ای درس ادبیات را به خود اختصاص می‌دهد. لذا نقش پررنگ و مهمی در تراز ادبیات کنکور دارد. پس اگر به دنبال یک تراز مناسب هستید، باید با دقت فراوان به مطالعه بخش معنی لغت و املا بپردازید و کلیه مفاهیم و مطالب را عمیقاً درک کنید و با حل تست‌های متنوع و کافی به‌صورت مستمر، به تسلط کافی در این مبحث برسید. این بخش از سؤالات از شماره ۱ تا ۶ دفترچه عمومی را به خود اختصاص داده‌اند. کتاب لغت و املا از انتشارات الگو نوشته علیرضا عبدالمحمدی، همان‌گونه که از طراحی طنز و کارتونی تصویر روی جلد آن پیداست به‌صورت کاملاً تخصصی به بررسی مبحث لغت و املا کنکور سراسری می‌پردازد. این مجموعه با داشتن برنامه منظم تمام لغات را به همراه معنا و املای صحیح آن‌ها را در کتاب‌های درسی سال‌های دهم، یازدهم و دوازدهم با دقت بررسی کرده و با فراهم کردن تعداد بسیار کافی پرسش‌های چهارگزینه‌ای و ارائه پاسخنامه تشریحی برای تمامی تست‌ها، منبعی بسیار مناسب برای دانش‌آموزان سال‌های دهم، یازدهم و دوازدهم و مخصوصاً داوطلبان کنکور سراسری محسوب می‌شود.

ویژگی‌های کتاب لغت و املا الگو

کتاب لغت و املا از انتشارات الگو، در قطع جمع‌وجور و قابل‌حمل به چاپ رسیده است و دارای ۵۱۶ صفحه است که به‌راحتی از آن در خارج از منزل می‌توان بهره گرفت. این کتاب شامل ۸۶۱ تست (۸۱۹ تست تألیفی، کنکوری و برگرفته از آزمون‌های آزمایشی و ۴۲ تست لغت و املا کنکورهای سراسری سال ۹۹) می‌شود که دانش‌آموزان را در مبحث لغت و املا کنکور بی‌نیاز می‌کند. لحن کتاب، ساده و روان بوده و صفحه‌آرایی کتاب به‌خوبی صورت گرفته و جنس کاغذ مورداستفاده در آن مرغوب و اندازه کلمات مناسب است. دانش‌آموزان کلیه رشته‌های تحصیلی ریاضی فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی، هنر و منحصرا زبان می‌توانند از کتاب لغت و املا الگو استفاده کنند.

بررسی بخش‌های مختلف کتاب لغت و املا الگو

می‌توان ادعا کرد، کتاب لغت و املا از انتشارات الگو بسیار مفصل و کامل تالیف شده که از یک کتاب با رویکرد موضوعی همین انتظار را می‌توان داشت. حال به بررسی و بیان محتوای بخش‌های مختلف این کتاب می‌پردازیم:

فصل اول: «دو کلمه حرف حساب»

در این فصل نحوه برخورد با تست‌های لغت و املا و همچنین راهکارهای کلی برای پاسخگویی هرچه بهتر به تست‌های این مباحث بیان شده است. علاوه‌براین، به سوالات رایج دانش‌آموزان در این خصوص پاسخ داده شده است. برای مثال به بررسی تکنیک E-method برای پاسخگویی سریعتر به سوالات املا می‌پردازیم: در نوعی از تست‌های املا «متن املایی غیر شمارشی با جواب یک یا چند واژه» می‌توان از تکنیک E-method استفاده کرد؛ از آنجایی که این تکنیک بسیار ساده و راهگشاست و گاهی باعث کاهش زمان خیره‌کننده‌ای می‌شود؛ بدین صورت که بدون توجه به متن سوال مستقیما سراغ گزینه‌ها می‌رویم و در مورد کلمات تک املایی (کلماتی که تشابه املایی ندارند) تصمیم می‌گیریم، گاهی با این تکنیک دو یا حتی سه گزینه حذف می‌شوند.

فصل‌های دوم، سوم و چهارم: «لغت و املای فارسی دوازدهم، یازدهم و دهم»

این سه فصل، مفصل‌ترین فصل‌های کتاب هستند که تمام لغات معنی‌شده در واژه‌نامه کتاب درسی (کنار کلماتی که در واژه‌نامه آورده شده‌اند ستاره گذاشته‌شده) و هم‌چنین کلمات معنی نشده در واژه‌نامه کتاب درسی و گروه کلمات مهم املایی (به‌همراه جای‌خالی برای تمرین و تکرار املا) به صورت درس‌به‌درس برای تمامی دروس کتاب ادبیات فارسی پایه‌های دوازدهم، یازدهم و دهم آورده شده است. نکته دیگر این است که با توجه به تغییرات کتاب‌های درسی، مقداری اختلاف میان کتاب‌های درسی سال‌های مختلف وجود دارد؛ (مثلا کتاب درسی فارسی دهم چاپ سال ۹۷ که ملاک کنکور ۱۴۰۰ است با چاپ سال ۹۸ که ملاک کنکور ۱۴۰۱ است، قدری اختلاف در واژه‌ها دارد.) که نویسنده به خوبی این اختلاف‌ها را مشخص کرده؛ به طوری که کلماتی را که منحصرا مربوط به کنکور ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و… است، با استفاده از علامت ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نشان‌دار شده‌اند. ضمنا بعد از هر درس تست لغت و املای مربوط به همان درس، قرار داده شده است.

فصل پنجم: «تشابهات املایی و معنایی»

این فصل، به صورت کاملا هدفمند و سازگار و در راستای مطالب کتاب‌های نظام جدید آموزشی نوشته شده است. مثلا «اساس» در معنای «پایه» و «اثاث» در معنای «وسایل خانه» هستند. مشابه همین سبک در تشابهات معنایی هم آمده است.

فصل ششم«زنجیره‌های املایی»

در این فصل یک لغت به عنوان سرگروه انتخاب شده و هرآن چیزی که این لغت، به ذهن می‌رساند، از نظر املایی و معنایی، به صورت پی در پی آورده شده است. به عنوان مثال برای کلمه هایل به معنای (ترسناک)، زنجیره‌ای متشکل از کلمات هول (به معنای ترس)، حول(به معنای پیرامون) و حایل(به معنای مانع) در نظر گرفته شده است.

فصل‌های هفتم و هشتم: «صد بیت املایی و صد متن املایی خارج از کتاب»

با توجه به این مسئله که دانش‌آموزان هرچقدر هم با کلمات و گروه‌ها آشنایی داشته باشند، بازهم در مواجهه با متن است که باید بتوان املای درست کلمات را تشخیص داد. وجود این فصل برای حرفه‌ای شدن در مبحث لغت و املا بسیار ضروری و تمرین‌های آن کاملا کاربردی و فنی است.

فصل نهم: «دسته‌بندی‌ها»

در این فصل، کل کتاب‌های دوازدهم، یازدهم و دهم اصطلاحا زیر و رو شده تا به دسته‌بندی‌های جالبی تقسیم شود. دسته‌بندی‌های مختلف شامل اصطلاحات عرفانی، جمع‌های مکسر، متضادها، حیوانات، مکان‌ها، زمان‌ها، ظروف و… با طراحی‌های زیبا آورده شده است.

فصل‌های دهم و یازدهم: «تست‌های کلی»

در این فصل، در برگیرنده تست‌های کلی مبحث لغت و املا به صورت کتاب به کتاب است و در قسمت ویژه دیگر آن، تست‌های کلی املا با تیپ‌بندی‌های مختلف (شش تیپ تست املا) آورده شده و در ابتدای هر کدام نیز، نحوه برخورد با آن توضیح داده شده است.

فصل دوازدهم: «پاسخنامه تشریحی»

اساسی‌ترین بخش یادگیری، تحلیل و تشریح تست است. به‌جرئت می‌توان ادعا کرد اگر دانش‌آموزی تمامی تست‌های کتاب لغت و املا نشرالگو را بررسی کند و حتی در صورت تشخیص پاسخ صحیح به حاشیه‌نویسی نکات مطرح‌شده در پاسخ‌نامه تشریحی بپردازد، دیگر لازم نیست نگران مبحث لغت و املا در درس ادبیات فارسی باشد. در قسمت پاسخ‌نامه، کلیه گزینه‌های تست‌ها بررسی‌شده است. اگرچه پاسخ‌نامه کتاب خلاصه و مفید است و کادرهای نکته و توضیحات ندارد اما گاهی اشتباهات متداول دانش‌آموزان در آن ذکرشده است.

جمع‌بندی

کتاب لغت و املا الگو، می‌تواند منبعی کامل و دقیق برای پوشش مبحث لغت و املا درس ادبیات فارسی کنکور سراسری محسوب شود. لحن ساده و روان این کتاب، دانش‌آموزان ضعیف تا قوی را به تسلط کافی برای کسب ۲۴ درصد کامل از ۶ سوال لغت و املا کنکور سراسری می‌رساند. از ویژگی‌های برجسته این کتاب می‌توان به ارائه و آموزش تکنیک‌های پاسخگویی سریع به سوالات همچون تکنیک قرینه‌یابی، تدریس E-method، تبیین تفاوت املا و رسم‌الخط، لغت و املای تمام دروس دوازدهم، یازدهم و دهم، تشابهات املایی و معنایی، زنجیره‌های املایی، صد بیت املایی خارج کتاب، دسته‌بندی‌های مختلف شامل اصطلاحات عرفانی، جمع‌های مکسر، متضادها، حیوانات، مکان‌ها، زمان‌ها، ظروف و…، تست‌های درس به درس لغت و املا، تست کلی کتاب به کتاب، تست کلی املا با شش تیپ مختلف و توضیح نحوه برخورد با هر تیپ، وجود پررنگ بخش دسته بندی‌ها و زنجیره‌های املایی، تیپ بندی تست‌های املا، تمارین غیرتستی مناسب، استفاده معقول از تست‌های کنکور و آزمون‌های آزمایشی و پاسخنامه تشریحی، اشاره کرد.